در ابتداي اين نشست عيسي بزرگ‌زاده، مديركل دفتر برنامه‌ريزي كلان منابع آب و تلفيق بودجه شركت مديريت منابع آب ايران به عنوان مدير علمي اين نشست ضمن بيان اهميت قضاوت منطقي و علمي در خصوص آب هاي غير متعارف كشور گفت: ايران به دليل خشكي بيش از حد به صورت منطقي بايد به منابع آب هاي قابل دسترس سواحل شمالي و جنوبي خود توجه كند.

وي ضمن اشاره به اسناد بالادستي در اين خصوص افزود: ما در اسفند ماه سال گذشته قانون ويژه اي در خصوص استفاده از آب دريا براي سيستان و بلوچستان را به تصويب رسانديم.

وي ضمن اشاره به نقشه راه آب كشور در دولت سيزدهم خاطر نشان كرد: از هشت و هشت دهم( ۸/۸ ) توليد آب بايد به ده ميليارد مترمكعب توليد در اين بخش برسيم. ما بايد به سمت توسعه عمودي در بحث كشاورزي حركت كنيم. بنابراين بايد به حوزه نياز آب در صنعت هم توجه خاص داشته باشيم.

عيسي بزرگ زاده با اشاره به بحث اشتغال افزود: ما در صنعت نيز بايد همچون كشاورزي به مقوله آب توجه خاصي داشته باشيم. توجه به آب دريا حتي در مصارفي غير از نمك زدايي نيز بايد توجه شود. البتّه بايد توجه داشت كه ۵۰ درصد صنايع ايجاد شده با آب دريا بايد در كنار آب هاي دريا جانمايي شود تا هزينه انتقال تحميل نشود.

وي ضمن اشاره به ابرپروژه هاي مربوط به استفاده آب دريا خاطر نشان كرد: بايد نقشه راه آب كشور را به سمت ارتقاي سهم ۵۰ درصدي سهم آب دريا در حل نياز آبي كشور حركت دهيم.

عليرضا بازارگان، عضو هيئت علمي دانشكده محيط‌زيست دانشگاه تهران به عنوان سخنران ابتدايي اين نشست ضمن اشاره به ارائه خود تحت عنوان نمك زدايي آب دريا به تشريح شرايط آب شور اشاره كرد و گفت: آب دريا ۴۵ هزار ميلي گرم بر ليتر املاح دارد. اين در حالي است كه انسان مي تواند تا هزار ميلي گرم در ليتر املاح آب را تحمل كند.

وي ضمن اشاره به تكنيك هاي ساده نمك زدايي از آب دريا خاطر نشان كرد: اساس سيستم هاي نمك زدايي بر همان اصل تبخير آب شور استوار است. تفاوت مدل هاي جديد استفاده از گرماي حاصله و استفاده مجدد از اين انرژي است. البته اين مدل ها به سمت اسمز معكوس در حال تغيير مي باشد.

بازارگان ضمن بيان مختصات فني مدل ها و تكنولوژي هاي نمك زدايي صنعتي در دنيا افزود: كارخانه هاي شيرين سازي آب از حرارتي به سمت اسمز معكوس و يا همان شيرين سازي غشايي آب حركت مي كند. 

در ادامه اين نشست امير جعفري، مدير پروژه شركت نور ويژه و عضو انجمن شركت‌هاي آب شيرين كن به عنوان سخنران دوم نشست، با بررسي وضعيت آب در جهان در سال هاي اخير گفت: تنش هاي آبي در خاورميانه به صورت جدي در حال وقوع است و شرايط خشكسالي شديد كشور و پيش بيني هاي بارش هاي كشور، كاهشي و دماي هوا در ايران افزايشي است، بنابراين اين شرايط آبي كشور را با خطر جدي مواجه كرده است.

جعفري با بررسي وضعيت مصرف آب در كشور خاطر نشان كرد: ما صادر كننده آب در قالب محصولات كشاورزي هستيم كه كشور را نيازمند آب كرده است. ۹۳ شهر در حاشيه خليج فارس و ۱۰۴ شهر در فلات مركزي ايران درگير تنش آبي شديد هستند.

وي ضمن اشاره به امكان خريد آب فاضلاب جهت مصارف خاص خاطر نشان كرد: در حال حاضر ۹۵ طرح شيرين سازي آب در كشور وجود دارد. در احداث يك آب شيرين كن، ۳۵ درصد هزينه مربوط به ساخت سازه و ۶۵ درصد هزينه مربوط به دستگاه آب شيرين كن است.

وي ضمن اشاره به دغدغه هاي سرمايه گذاران در زمينه آب شيرين كن ها خواستار تخصيص به موقع منابع در اين زمينه شد و گفت: براي ساخت يك كارخانه صد ميليون مترمكعبي آب شيرين كن در ايران، نيازمند ۱۰۰ ميليون دلار سرمايه گذاري و اخذ ۱۲ مجوز از نهاد هاي مختلف است.

جعفري ضمن بيان اهميت كسب و كارهاي صنعت آب شيرين كن ها خاطر نشان كرد: هم اكنون انجمن آب شيرين كن ها در كشور راه اندازي شده است و مهمترين دغدغه هاي اصلي، عدم تخصيص منابع و تعهدات دولت و پرداخت در قالب اسناد خزانه است كه اين اقدامات، هزينه هاي اين بخش را پوشش نمي دهد. در بحث قراردادها نيز بعضا هزينه هاي دلاري اتفاق مي­افتد اين در حالي است كه درآمد ها ريالي است. با اين حال، شيرين­سازي آب دريا توانسته ۷ ميليون نفر از جمعيت كشور را در مناطق جنوب كشور تحت پوشش قرار دهد.

در ادامه اين نشست علي همتي شعباني، مديرعامل سابق و عضو هيئت مديره سابق تأمين و انتقال آب خليج فارس به عنوان سخنران سوم ضمن اشاره به كاركردهاي اصلي آب خاطر نشان كرد: نود و هفت و نيم ۵/۹۷درصد از منابع آب جهان آب شور است و دو و نيم ۵/۲ درصد آب شيرين در دنيا وجود دارد. در كشور و بويژه در تهران به طور متوسط سرانه مصرف آب براي هر فرد ۲۲۰ ليتر در روز است. در بخش كشاورزي بيش از ۹۰ درصد از منابع آبي تجديدپذير را مصرف مي كنيم اما تراز آب همچنان در بخش كشاورزي منفي است.

وي خاطر نشان كرد: بايد از ۹۰ درصد مصرف آب در كشاورزي به سمت ۷۰ درصد حركت كنيم و در عين حال در بخش صنعت به واسطه نقش مهم آن در اقتصاد كشور سهم بيشتري را قائل شويم.

اين محقق حوزه آب ادامه داد: منابع آب مورد استفاده در آب شيرين كن ها فقط آب درياها نيست بلكه آب رودخانه هاي شور و همچنين آب فاضلاب ها نيز مي تواند در اين بخش مورد استفاده قرار گيرد.

وي ضمن اشاره به طرح هاي "آر.او" در منطقه و ضمن اشاره به وجود بيش از ۵ هزار كيلومتر ساحل در كشور، مي توانستيم از منبع آب دريا به بهترين شكل استفاده كنيم. متاسفانه به دليل بخشي نگري از منابع آب دريا درست استفاده نكرديم. ما حتي از كشوري مثل بحرين، كمتر از امكان آب شيرين كن ها استفاده مي كنيم و معتقدم تصور اينكه اين آب گران است اساسا اشتباه است. البته اينكه آب نمك زدايي شده دريا مي بايست منتقل شود و هزينه ها را افزايش مي دهد بحث جداگانه اي است.

اين مقام مسئول سابق در حوزه آب خاطر نشان كرد: كريدورهاي انتقال آب در كشور متنوع است براي مثال يكي از اين طرح هاي انتقال آب كه به كرمان رسيده است و تحت بهره برداري است طرح دوم و سوم استان يزد و طرح چهارم از درياي عمان و خط پنجم نيز براي فارس در حال مطالعه است.

همتي اصل خطا در بالا دانستن قيمت آب نمك زدايي شده در كشور را مقايسه اين قيمت با آب يارانه اي دانست و خاطر نشان كرد: به هيچ عنوان آب شيرين شده دريا گران نيست. يك ليتر آب شيرين شده دريا با قيمت دلار آزاد، مبلغ ۵۰ تومان است، علي رغم اينكه بايد به اين نكته توجه داشت كه هزينه انتقال اين آب از لب ساحل به بخش مياني كشور بحث جداگانه اي است كه بايد مورد توجه باشد. براي نمونه آب در فلات مركزي با هزينه انتقال ۵/۲ يورو براي صنعت تمام مي شود اما در كنار ساحل اين عدد به مراتب هزينه تمام شده كمتري را دارد.

وي خاطر نشان كرد ايجاد يك كارخانه ۲۰۰ ميليون متر مكعبي هم اكنون يك و نيم ميليارد دلار نياز به سرمايه گذاري دارد. در مجموع آب يك مقوله حاكميتي است و بخش خصوصي با توجه به مشكلات موجود تمايل چنداني براي ورود به اين بخش حاكميتي ندارد.

وي ضمن اشاره به تجربه موفق امارات متحده عربي در خصوص تلفيق آب دريا و فاضلاب گفت: هزينه تصفيه فاضلاب هم ميزان تسويه آب لب شور است. گران ترين آب دنيا براي نروژ است و ارزانترين آب عربستان است.

همتي در خصوص چالش هاي اين بخش گفت: بخش خصوصي كه در زمينه آب شيرين كن فعاليت دارند، در پيچ هاي گمرك و بخش نامه ها گير افتاده­اند. با توجه به گستردگي سواحل ما بايد بگوييم راه ديگري به غير از استفاده از آب دريا و نمك زدايي نداريم و بايد به سمت آب شيرين كن هاي متوسط حركت كنيم.

لازم به ذكر است اين نشست يكصد و دومين نشست علمي-تخصصي و با عنوان بهره برداري از منابع آب دريا (فرصت‌ها، چالش‌ها و توصيه‌هاي سياستي در صنعت نمك‌زدايي) است كه روز چهارشنبه ۱۶ آذر ماه سال ۱۴۰۱، ساعت ۱۰ الي ۱۲ ظهر به همت دفتر آموزش مركز پژوهش هاي توسعه و آينده نگري سازمان برنامه و بودجه كشور با حضور صاحب نظران ملي و استاني برگزار شد.

دريافت لينك خبر