هدف نهايي اين سلسله گزارشها صرفاً بررسي لايه انتفاعات اقتصادي كشورها نيست، چرا كه دامنه موضوع حتي به مناقشات بزرگ ژئوپُليتيك و بازتعريف جايگاه جمهوري اسلامي ايران در جهان خواهد رسيد. بر اين اساس در جهت پُركردن خلأ رسانه‌اي موجود در راستاي تحقق كلان مطالبه رهبر معظم انقلاب در خصوص تعريف نقش ايران در تعاملات بين‌المللي جهان معاصر، اين رويكرد جديد در پرونده "شاهراه جديد پارسي"  پيگيري خواهد شد.

در همين راستا ميزگرد علمي و تخصصي با حضور  علي حسين پور، مدير كل دفتر امور ارتباط با مراكز علمي و پژوهشي خارجي و سازمان هاي بين المللي مركز پژوهشهاي توسعه و آينده نگري سازمان برنامه و بودجه كشور،  عابد اكبري، مدرس دانشگاه و مدير موسسه  تحقيقات بين الملل ابرار معاصر و همچنين مجتبي خالصي نماينده پيشين كشورمان در بانك جهاني و از مديران سابق وزارت اقتصاد برگزار شد.

سيّدمحمّد شفيعي مديركل آموزش مركز پژوهشهاي توسعه و آينده نگري سازمان برنامه و بودجه كشور در ابتداي نشست ضمن بيان هدف برگزاري نشست، اقتصاد بين‌الملل در مورد وابستگي متقابل اقتصادي ميان كشورها بحث مي‌كند. اقتصاد بين‌الملل به بررسي جريان كالاها و خدمات و پرداخت‌هاي يك كشور با ساير كشورهاي جهان مي‌پردازد. اقتصاد بين‌الملليبا اثرات حاصله از تفاوت‌هاي بين‌المللي ميان منابع توليدي و ترجيحات مصرف‌كنندگان و نهادهاي بين‌المللي سر و كار دارد، به همين جهت ضرورت دارد اقتصاد بين الملل در نظام برنامه ريزي و حكم‌راني كشور مورد توجه تصميم­‌سازان و كنشگران واقع شود و با اشاره به بندهاي مرتبط سياستهاي ابلاغي برنامه هفتم توسعه ضمن بيان اهميت اقتصاد بين الملل در نسبت با برنامه هفتم توسعه كشور گفت: در هر برنامه‌اي كه در كشور اجرا شده چه قبل از انقلاب اسلامي و چه بعداز آن، يكي از دلايلي كه برنامه‌ها را دچار مشكل مي كرد تكانه هاي بيروني و تحميلي بر اقتصاد كشور است.

اين مديركل  مركز پژوهشهاي توسعه و آينده نگري سازمان برنامه و بودجه با اشاره به اهميت شناخت روندهاي جهاني در تدوين برنامه هاي توسعه خاطر نشان كرد: شوكهاي نفتي در برنامه‌هاي توسعه كشور تاثير بسياري داشته است و همچنين تحولات بين المللي كشورهاي اطراف بر روي اقتصاد داخلي ما از جمله عوامل تاثير گذار به شمار مي رود، لذا شكاف بين وضع مطلوب و وضع موجود بايد با شناخت و مطالعه دقيق كاهش پيدا كند.

در ادامه اين نشست تخصصي، علي حسين‌پور، مدير كل دفتر امور ارتباط با مراكز علمي و پژوهشي خارجي و سازمان‌هاي بين المللي مركز پژوهشهاي توسعه و آينده نگري سازمان برنامه و بودجه كشور به عنوان سخنران نخست اين نشست ضمن بررسي و كنكاش روندهاي اقتصاد بين الملل خاطر نشان كرد: بحران سال ۲۰۰۸ و همچنين پديده كرونا، در روند اقتصاد بين الملل تاثير گذاري مهمي داشته‌اند.

وي ضمن بررسي تركيب سهم اقتصادهاي كشورهاي پيشرو در جهان، در افق سال ۲۰۲۳ ادامه داد: رشد جهاني در سال ۲۰۲۳  به صورت ميانگين سه درصد پيش بيني شده است و البته بر اساس پيش‌بيني‌ها در اين بين چين، هند و اندونزي از متوسط جهاني بالاتر خواهند بود كه در اين ارتباط، پيش‌بيني رشد اقتصادي آمريكا در سال ۲۰۲۳  نزديك به ۱,۵ درصد خواهد بود كه اين پيش‌بيني به معناي كاهش چشمگير رشد اقتصادي آمريكا است و به دنبال آن، اين كاهش رشد در حوزه اقتصادي اروپا نيز تاثير گذار خواهد بود.

اين مدرس دانشگاه ادامه داد: در واقع با روند كنوني كشورهاي نوظهور تا سال ۲۰۶۰، فاصله خود را با كشورهاي اروپايي كاهش خواهند داد. در اين بين كاهش رشد اقتصادي و افزايش تورم، چالشي است كه جهان كنوني با آن مواجه است.

مديركل دفتر امور ارتباط با مراكز علمي و پژوهشي، خارجي ضمن بررسي تركيب سهم هر گروه اقتصادي از توليد ناخالص داخلي در اقتصاد جهاني خاطر نشان كرد: كاهش سهم كشاورزي در اقتصاد ملي كشورها در مجموع به صورت واضح قابل مشاهده است.

چين با  استراتژي تنوع محصول محدوديتهاي تحميلي را مديريت كند

حسين‌پور با مقايسه دو اقتصاد آمريكا و چين ادامه داد: بر اساس داده هاي موجود حجم صادرات چين با وجود برخي از سياستهاي بازدارنده آمريكا از كشور رقيب خود بيشتر است در واقع چين توانسته با استفاده از استراتژي تنوع محصول محدوديتهاي تحميلي را مديريت كند و حجم صادرات خود را افزايش دهد. جالب اينجاست كه حجم واردات آمريكا نيز بيشتر از چين است.

وي ضمن احتمال ظهور قطبهاي اقتصادي با رويكرد نظم نوين جهاني در تحليل وضعيت كشور خاطر نشان كرد: طبق آمار بانك جهاني سهم كشاورزي در توليد ناخالص داخلي (GDP) ايران ۱۳ درصد است كه اين عدد از كشورهاي صنعتي جهان بيشتر است و شايد سوال اين است كه چطور بايد برنامه را در راستاي تحقق اهداف سياستهاي كلي برنامه هفتم طراحي شود؟ استراتژي انتخابي در گروه‌هاي اقتصادي بسيار مهم است كه با بررسي سياستهاي كلي در بند ششم به صورت گسترده به امنيت غذايي اشاره شده است، حال در شرايط موجود منابع محدود آب، بايد با تقويت دانش و فناوري طوري عمل كنيم كه اين بند از سياستهاي كلي را پوشش دهيم.

اين مقام مسئول در مركز آينده پژوهشي سازمان برنامه و بودجه، ضمن اشاره به بند ۲۰ سياستهاي كلي برنامه هفتم توسعه و توجه به بحث صنايع پيشرفته بايد به اين مهم توجه كرد كه  چين بزرگترين صادر كننده "صنايع هاي‌تك" از نظر ارزش در دنيا است. در اين بين توجه به بحث انرژي سبز مي‌بايست مورد توجه خاص  قرار گيرد.

تقويت سياستهاي اقتصاد محور در سياست خارجي در برنامه هفتم

اين پژوهشگر با اشاره به اهميت اقتصاد دوراني (گردشي) و تكميل زنجيره ارزش توليد نفت و گاز در كشور افزود: با وجود منابع نفت و گاز بايد در تكميل اين زنجيره برنامه تقويت حوزه انرژي را تدوين كنيم. لذا نقش جريان نوآوري در جهش اقتصادي مي بايست مورد توجه ويژه‌اي قرار گيرد. يكي از راهبردهاي كلان در مدلهاي نو آوري، راهبرد تقليدي است كه مي‌تواند مورد توجه خاص قرار گيرد. لذا با بررسي سياستهاي كلي ابلاغي برنامه هفتم و با توجه به اتفاقات جهاني پيراموني سياستها بايد به گونه اي تدوين شود كه از فرصتهاي جهاني استفاده كرد و همچنين اقتصاد ملي را در برابر شوكهاي جهاني مقاوم سازي كنيم.

وي ضمن بررسي شواهد مرگ جهاني شدن ادامه داد: مولفه‌هاي همچون بلوغ توليد، كاهش رشد به صورت واقعي و تقويت سياست هاي پولي در برابر توليد و افزايش بدهي دولتها اين تئوري را اثبات مي كند. لذا بر اساس پيش بيني هاي موجود سه قطب اقتصادي در آينده جهان شكل ميگيرد؛ قطب اول با محوريت آمريكا، قطب دوم آسيا با محوريت چين و قطب سوم كشورهاي حوزه اسكانديناوي. رشد پولهاي ديجيتال و تنوع در تكميل زنجيره ارزش نيز يكي از عوامل مهم در شكل گيري قطب بندي جهاني است.

 حسين‌پور در خاتمه افزود: تقويت سياستهاي اقتصاد محور در سياست خارجي در برنامه هفتم توسعه بايد مورد توجه ويژه قرار گيرد. اميد دارم بتوانيم با استفاده از ظرفيتهاي موجود مبتني بر آينده نگري، اقتصادمان را تاب آور كنيم. از همين رو هدف اصلي و روح حاكم بر سياستهاي ابلاغي مقام معظم رهبري، پيشرفت اقتصادي توام با عدالت براي تاب آور كردن اقتصاد است.

مزيت ژئوپلتيكي ايران نقطه مقابل راهبرد منظم غرب/توجه به محاصره ايران توسط تركيه

در ادامه اين نشست عابد اكبري، مدرس دانشگاه و مدير موسسه مطالعات و تحقيقات ابرار معاصر به عنوان سخنران دوم، ضمن اشاره به اين  نكته مهم كه تلاش همه جانبه اي توسط ديگران شده است كه ايران را به عنوان مخل نظم بين المللي معرفي كنند و اين حركت يك برنامه منظم است كه سالهاست توسط دشمنان ايران در حال پيگيري است. در نقطه مقابل اين تلاش دشمن، ايران بايد مزيتهاي نسبي خود را در قالب برنامه هفتم فعال كند. مزيتي كه من آن را ژئوپوليتيكي مي‌دانم.

اين محقق ضمن بيان اينكه دولت جديد با توجه به فهم اهميت بحث كريدورها كار خود را آغاز كرد، خاطر نشان كرد: بر اساس مدل همين دولت، سياست خارجي همسايگي بايد پيش برود اما اين سياستهاي ما نبايد آرزويي باشد. در واقع بايد از ژست گفتماني فاصله بگيريم و به توليد و كار مشترك دست پيدا كنيم. ثبات، رفاه و امنيت با كشورهاي همسايه را بايد به صورت عيني تدوين كنيم و در راستاي آن حركت كنيم.

 اكبري ادامه داد: ايجاد ثبات اقتصادي و از ميان بردن احساس ناامني با همسايگان را بايد به صورت جدي پيگيري كنيم و مبارزه با تروريسم به صورت فعال با مشاركت واقعي همسايگان را مورد توجه ويژه قرار دهيم و سياستهاي همسايگي مورد توجه مهم قرار گيرد و اين سياست ها از آرزو به سمت عمل واقعي حركت كند.

مدير موسسه مطالعات و تحقيقات ابرار معاصر ضمن بيان تفاوت همسايگان ايران و تنوعهاي گوناگون اين كشورها در ارتباط با ايران خاطر نشان كرد: معنا دار كردن ارتباط همسايگي و حذف بازيگر امنيت‌زداي فرا منطقه اي بايد با يك مدل درست و منطقي طراحي و اجرا شود. توجه به بازيگر مهم و سنتي مثل روسيه در ارتباط ما با كشورهاي مشترك المنافع بسيار مهم است.

اين پژوهشگر اقتصاد بين الملل توجه به محاصره ايران توسط تركيه را مهم دانست و ادامه داد: سياستهاي توسعه طلبانه تركيه به شدت ميتواند در سياست هاي همسايگي ايران تاثير گذار باشد.

اكبري ضمن اشاره به طرح خود تحت عنوان اتحاديه نوروز خاطر نشان كرد: كليت اقتصاد آسياي ميانه با توجه به سند آمايش سرزمين و اهميت چابهار و بندر عباس در تكميل كريدور شمال و جنوب بايد به نتايج ملموس منجر شود. لذا توجه به تكميل پروژه راه آهن چابهار مي بايست با سرعت به نتيجه برسد. بر اساس داده‌ها بزرگترين پايانه ريلي كشور در منطقه ويژه اقتصادي سرخس است كه در مجموع ۱,۵ ميليون تن كالا، سهم ترانزيت اين پايانه است كه به دليل تكميل نبودن زير ساختهايي همچون واگنهاي يخچال‌دار، اين حجم موجود نيز از ارزش افزوده بالايي برخوردار نيست.

وضعيت اسف بار اقتصادي ناشي از عدم تكميل زيرساختهاي كريدورهاي شمال جنوب و شرق به غرب است

اين پژوهشگر حوزه اقتصاد بين الملل ادامه داد: ما بايد از سياستهاي آرزويي با سرعت فاصله بگيريم. كريدور شمال و جنوب از يك سياست آرزويي بايد به يك اجراي واقعي نزديك شود. لذا بر اين باورم عنوان تحريم يك بهانه براي پنهان كردن كم كاريهاست. (بعد از تحريمهاي اقتصادي يك دهه اخير) به دليل تكميل نكردن زير ساختهاي كريدور شمال جنوب و شرق به غرب دچار اين وضعيت ناگوار شديم.

اكبري خاطر نشان كرد، بايد براي برنامه هفتم توسعه،  اميد را در برنامه به صورت جدي ببينيم و نشان‌هاي آن را به جامعه بازتاب دهيم. اتحاد بين المللي نيازمند اعتماد بين المللي است كه شايد بتوان از ابزار "پيمان شانگهاي" اين اعتماد را به وجود بيآوريم. در اين بين وزارت راه و شهرسازي بعنوان نماينده حقوقي كشور بايد مورد سوال جدي باشد كه چرا با وجود مسئوليت به وظايف خود به نحو شايسته عمل نكرده است.

مدير موسسه تحقيقات بين الملل ابرار معاصر در خاتمه خاطر نشان كرد: ايجاد يك اتحاد بين المللي جديد در قالب نوروز با توجه به تمام موارد و مشكلاتي كه داريم بايد در برنامه هفتم مورد توجه قرار گيرد، اتحاديه‌اي كه با محوريت آسياي ميانه تشكيل خواهد شد. اكنون بايد به سمت يك فضاي حياتي جديد حركت كنيم و منطقه آسياي ميانه مي‌تواند اين منطقه حياتي براي ايران باشد. لذا بر اين باورم اينكه "نتوانسيتم راه‌هاي شمال به جنوب و شرق به غرب را تكميل كنيم" بيشتر به معناي اين است كه نخواسته‌ايم.

دريافت لينك خبر