به گزارش روابط‌عمومی مرکز، دویست و نوزدهمین نشست علمی - تخصّصی مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری تحت عنوان «بایسته‌های مدیریت پسماند در کشور با تأکید بر زباله‌سوزی» برگزار شد.
در این نشست، مهدی خادم ثامنی؛ مدیرکل دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان مدیر علمی نشست و همچنین محمدعلی عبدلی؛ استاد دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران و هایده شیرزادی؛ مدیرعامل شرکت بازیافت مواد و تولید کود آلی کرمانشاه و فعال محیط زیست به‌عنوان سخنرانان در این نشست به ایراد نقطه‌نظرات خود پرداختند.
در ابتدای نشست مهدی خادم ثامنی؛ مدیرکل دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان مدیر علمی نشست، ضمن اشاره به اهمیت مدیرت پسماند در کشور، گفت: قانون مدیریت پسماند در سال ۱۳۸۱ و آیین‌نامه اجرایی آن در سال ۱۳۹۴ ابلاغ شد و بیش از دو دهه است که ما قانون مدیریت پسماند را داریم. در قانون مدیریت پسماند، انواع پسماندها به پنج دسته شامل پسماند پزشکی، پسماند کشاورزی، پسماند صنعتی، پسماند عادی یا شهری و پسماند خطرناک تقسیم می‌شوند.
وی ادامه داد: روزانه در کشور حدود ۵۵ هزار تن پسماند شهری و روستایی تولید می‌شود که در سال حدود ۲۰ الی ۲۱ میلیون تن پسماند شهری و روستایی داریم. همچنین سالانه حدود ۳۳ میلیون تن پسماند صنعتی و خطرناک داریم و علاوه بر این پسماند کشاورزی سالانه ۱۷۰ میلیون تن و پسماند پزشکی ۱۶۰ هزار تن در سال داریم. تمام این پسماندها می‌تواند با یک سیاست‌گذاری درست و صحیح نه‌تنها یک چالش بلکه می‌تواند یک فرصت برای کشور باشد.
مهدی خادم ثامنی در ادامه گفت: طبق گزارش سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها، میزان خسارت‌های وارده به محیط زیست ناشی از مدیریت نادرست پسماندهای عادی به دلایل دفن غیراصولی، عدم تفکیک زباله در مبدأ. آلودگی منابع خاک و آب‌های سطحی و زیر زمینی ناشی از نشت و نفوذ شیرابه، تولید گازهای گلخانه‌ای تخریب سیما و منظر محیط زیست، سالانه حدود ۱۰۷ هزار میلیارد تومان برآورد شده است.
مدیرکل دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه به بیان مزایا و معایب پسماندسوزی پرداخت و مواردی از جمله کاهش حجم پسماند و تولید انرژی از مزایای پسماندسوزی و همچنین مواردی از جمله آلودگی هوا، خاکستر بادی، هزینه بالا و مقاومت عمومی به دلیل نگرش‌های محیط زیستی و سلامتی از جمله معایب پسماندسوزی یاد کرد.
در ادامه نشست محمدعلی عبدلی؛ استاد دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران به عنوان سخنران نشست در تعریف مدیریت جامع پسماند گفت: مدیریت جامع پسماند یعنی اینکه ما در میان گزینه‌های مختلف مدیریت پسماند، موارد را به طوری انتخاب کنیم که بهینه‌ترین نتیجه را از نظر اقتصادی، زیست‌محیطی و اجتماعی دریافت کنیم. مواردی چون خاکچال، کمپوست، تخمیر غیرهوازی، تبدیل پسماند به انرژی، پیرولیز و گازسوزی از جمله فنّاوری‌های مطرح مدیریت پسماند در دنیا به شمار می‌روند.
محمدعلی عبدلی افزود: خاکچال گزینه بدون جایگزین در سیستم مدیریت پسماند شهری است که حتی در شهرهای دارای بازیافت یا پسماندسوز، دفع نهایی پسماندهای غیر قابل بازیافت یا غیر قابل اشتعال از طریق خاکچال انجام می‌شود. در موارد اضطراری مانند خرابی یا تعمیرات فنّاوری‌های دیگر خاکچال یک گزینه ضروری است. در سهم جهانی پسماندها ۴۰ درصد پسماندهای جهان در خاکچال دفع می‌شوند 
این استاد دانشگاه در ادامه در مورد کمپوست‌ها تشریح کرد: کمپوست فرایند تجزیه طبیعی پسماندهای آلی (غذایی، کشاورزی و باغی) است که به آن سرعت و بهینه‌سازی داده می‌شود. محصول نهایی این پسماند هوموس - اصلاح‌کننده خاک برای استفاده در پارک‌ها، مزارع و باغ‌ها است. این روش نسبتاً کم‌هزینه و زیست‌محیطی، نیاز به پایش اکسیژن دما، رطوبت و مواد مغذی برای تسریع تجزیه و افزایش کیفیت محصول را برطرف می‌کند. 
وی همچنین در خصوص هضم غیرهوازی گفت: هضم غیرهوازی یک فرایند بیولوژیکی است که در آن پسماندهای غذایی و زائدات باغبانی به گاز و لجن نیمه جامد تبدیل می‌شوند. لجن نیمه جامد به عنوان کود و حاصلخیزکننده خاک و گاز که به آن بیوگاز گفته می‌شود به عنوان سوخت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
 استاد دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران ادامه داد: ظرفیت بیوگاز خانگی بین ۶ تا ۳۰ مترمکعب است هضم بی‌هوازی ۵۰ تا ۶۰ درصد مواد جامد را کاهش می‌دهد و ۹۵ درصد میکروب‌های مضر را از بین می‌برد. کود حاصل از این فرایند عاری از بذر علف‌های هرز، تثبیت شده، بوی کم و مغذی برای خاک می‌باشد. بیوگاز تولیدی می‌تواند برای تولید برق استفاده شود همچنین از هر تن مواد آلی ۱۰۰ تا ۲۰۰ مترمکعب گاز تولید می‌شود.
محمدعلی عبدلی درباره پسماندسوزی گفت: پسماندسوزی با بازیافت انرژی به معنی سوزاندن کنترل شده پسماندها برای تولید برق یا گرما است. از فواید پسماندسوزی این است که حجم زباله‌ها به طور چشمگیری کاهش می‌یابد، مواد خطرناک از بین می‌روند و انرژی مفید برق تولید می‌شود.
محمدعلی عبدلی افزود: در گذشته بیشتر پسماندسوزها فقط برای سوزاندن زباله استفاده می‌شدند و انرژی تولید نمی‌کردند. امروزه طراحی پسماندسوزها به‌گونه‌ای است که هم‌زمان با مدیریت زباله، برق و گرما هم تولید می‌کنند؛ اما با وجود پیشرفت زیاد، فناوری پسماندسوزی هنوز گران‌قیمت است و بیشتر در کشورهای با درآمد بالا اجرا می‌شود.
استاد دانشگاه تهران در ادامه با اشاره به توسعه پسماندسوزی در کشورهای با درآمد بالا، در خصوص کشورهای پیشتاز در استفاده از پسماندسوزها گفت: هم اکنون حدود ۴۰۰ واحد پسماندسوزی در اتحادیه اروپا فعالیت می‌کنند که همگی از کشورهای با درآمد بالا هستند. سوئد، فنلاند، سوئیس، نروژ و دانمارک به ترتیب با ۶۰، ۵۸، ۴۷، ۴۶ و ۴۵ درصد پسماندسوزی در رتبه‌های بالاتر قرار دارند. علاوه بر اینها ژاپن با ۸۰ درصد پسماندسوزی بیشترین استفاده از پسماندسوزها را در مدیریت پسماند شهری به خود اختصاص داده است.
محمدعلی عبدلی در خصوص تاریخچه احداث پسماندسوزی در ایران تشریح کرد: اولین پسماندسوز شهری در بهمن ۱۳۹۳ در محل دفن پسماند تهران واقع در کهریزک احداث شد. این پسماندسوز با ظرفیت اسمی ۲۰۰ تن در روز برای سوزاندن باقیمانده‌های خطوط پردازش پسماند از کشور چین خریداری گردید. به عبارتی می‌توان گفت که این پسماندسوز برای سوزاندن ریجکتی‌های خطوط تولید کمپوست مستقر در خاکچال کهریزک طراحی و ساخته شده است و می‌توان گفت که یک ریجکت سوز است. دومین پسماندسوز شهری در آذر ۱۳۹۹ در استان مازندران شهرستان نوشهر با ظرفیت ۲۰۰ تن در روز از چین خریداری و احداث شده است.
وی خاطرنشان کرد: امروزه پسماندسوزی از دو جهت حل معضل پسماند و تولید انرژی به عنوان گزینه مهم در مدیریت جامع پسماند مطرح است. پسماندسوزهای نصب شده در کشور از نوع گازی سوزی - پیرولیز. هستند. امروزه دو پسماندسوز با ظرفیت ۴۰۰ تن در روز در ایران در حال بهره‌برداری است و یک واحد ۴۵۰ تنی در بهار سال آینده به بهره‌برداری خواهد رسید.
این استاد دانشگاه در ادامه در اشاره به چالش‌های اصلی برای توسعه پسماندسوزها مواردی از قبیل، ارزش حرارتی پایین و رطوبت بالای پسماند شهری، عدم تناسب سیستم مدیریت پسماند شهری با الزامات پسماندسوزی، پیچیدگی تکنولوژی‌های پسماندسوزی‌های مدرن و نیاز به زیرساخت‌ها و ظرفیت متناسب، ناپایداری اقتصادی و تأمین مالی، پایش مستمر و برخط، مصرف آب زیاد و فقدان دستورالعمل و خطوط راهنما برای پسماندسوزهای شهری در کشور را از جمله چالش‌های اصلی برای توسعه پسماندسوزها در ایران برشمرد.
در ادامه این نشست هایده شیرزادی؛ مدیرعامل شرکت بازیافت مواد و تولید کود آلی کرمانشاه و فعال محیط زیست به عنوان سخنران دیگر نشست گفت: افزایش جمعیت همراه با توسعه اقتصادی و تغییر الگوی مصرف و افزایش مواد بسته‌بندی موجب تولید پسماند بیشتر و در نتیجه آلودگی‌های زیست‌محیطی در دنیا گردیده است. در کشورهای پیشرو در محیط زیست سه دهه است با اهداف پیشگیری از آلودگی‌های ناشی از دفن پسماندهای دارای ارزش حرارتی، راهکارها و تکنولوژی‌هایی را ابداع نموده‌اند که نه فقط دفن این بخش از پسماندها را قطع نموده، بلکه به عنوان انرژی جایگزین RDF Refused Derived Fuels برای تأمین سوخت کوره‌های بلند مانند کارخانه سیمان، آهک، ذوب آهن و یا تأمین سوخت نیروگاه‌های ویژه مورد استفاده قرار می‌گیرد .
مدیرعامل شرکت بازیافت مواد و تولید کود آلی کرمانشاه ادامه داد: در کشور آلمان ۶۹% سوخت کارخانه‌های سیمان از مواد RDF تأمین می‌گردد. در سایر کشورهای اروپا حتی کشورهای منطقه مانند ترکیه، امارات، هند، پاکستان و... هم از دو دهه گذشته استفاده از سوخت انرژی جایگزین را در صنایع سیمان شروع نموده‌اند. در کشور ایران نیز روزانه ۵۸ هزار تن و سالیانه ۲۱ میلیون تن پسماند تولید می‌گردد. بر اساس مطالعات انجام‌ گرفته ۶۰ تا ۷۰٪ پسماندها را پسماندهای آلی تشکیل می‌دهد که قابل تبدیل به کمپوست می‌باشد. حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد پسماندهای دارای ارزش بازیافتی قابل بازیافت شامل شیشه، فلز، کاغذ، پلاستیک و... می‌باشد که بخش عمده آن توسط زباله گردها جمع‌آوری می‌گردد؛ در صورتی که اگر برنامه تفکیک از مبدأ برای جمع‌آوری آن فراهم شود از پدیده شوم زباله‌گردی هم جلوگیری خواهد شد.
هایده شیرزادی ادامه داد: مابقی ۲۰ تا ۲۵ درصد پسماندهای به اصطلاح دفنی یا غیربازیافتی را پسماندهای دارای ارزش حرارتی مانند بخشی از کیسه‌های پلاستیک، مواد یک‌بارمصرف مواد بسته‌بندی، منسوجات، لاستیک و... تشکیل می‌دهد که قابلیت جایگزینی سوخت در کوره‌های بلند صنایع سیمان یا ذوب آهن را دارد، می‌توان سالیانه ۲/۵ میلیارد مترمکعب مصرف گاز را جایگزین نماید.
این فعال محیط زیست در مورد برآورد اقتصادی مصرف انرژی جایگزین RDF با احتساب بهای پردازش تمامی پسماندها خاطرنشان کرد: اگر وزارت نیرو یا وزارت نفت بخواهند بابت صرفه‌جویی گاز ناشی از مصرف RDF در کارخانه‌های سیمان بخشی از تفاوت جهانی نرخ گاز را به شهرداری‌ها و کارخانه‌های سیمان پرداخت کند باز هم ۷۰۰۰ میلیارد تومان در سال برای کشور صرفه‌جویی ملی دارد. همچنین استفاده از RDF در کارخانه‌های سیمان فوایدی از قبیل دمای بالا و ماندگاری در کوره، فاقد خاکستر بودن، بالا بودن بازدهی سوخت RDF در کارخانه سیمان و کاهش گازهای گلخانه‌ای از فواید استفاده از RDF در کارخانه‌های سیمان هستند.
در ادامه نشست کارشناسان و صاحب‌نظران حاضر در نشست، به بیان نقطه‌نظرات و طرح سؤالات خود پرداختند.
شایان‌ذکر است این نشست در تاریخ ۱۲ شهریورماه ۱۴۰۴، به‌صورت حضوری و مجازی با مشارکت دستگاه‌های اجرایی ملی و استانی، دانشگاه‌ها، مراکز پژوهشی و اندیشکده‌ها در سالن دکتر حسین عظیمی مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری برگزار شد.

مشاهده فیلم نشست و دریافت فایل ها